Wejście w świat mrocznego surrealizmu
„Niczym aksamitna rękawica odlana z żelaza” to jeden z najbardziej niezwykłych i niepokojących komiksów w dorobku Daniela Clowesa, autora legendarnego „Ghost World”. Historia, która rozpoczyna się w obskurnym kinie porno, szybko przeradza się w oniryczną, miejscami groteskową podróż przez zakamarki amerykańskiej wyobraźni końca XX wieku.
Clowes w tym dziele balansuje między czarnym humorem, groteską, a niepokojem rodem z koszmarów sennych. Już sam tytuł – zaczerpnięty z kultowego filmu Russa Meyera „Faster, Pussycat! Kill! Kill!” – sugeruje, że czytelnik trafi do świata, w którym konwencje są łamane, a zasady rządzące narracją podporządkowane atmosferze absurdu.
Clay Laudermilk – zwyczajny bohater w niezwyczajnej historii
Głównym bohaterem jest Clay Laudermilk – mężczyzna, który pewnego wieczoru, być może niewiele różniącego się od innych, wybiera się do kina porno. Trafia tam na film, który odbiega od standardowych produkcji tego typu – zamiast oczekiwanych scen seksu, pojawia się coś znacznie bardziej niepokojącego. Widzimy skórzaną bieliznę, maski, pejcz… i twarz głównej bohaterki, którą Clay rozpoznaje aż za dobrze.
Ten moment staje się punktem zapalnym całej opowieści – Clay wyrusza w podróż, aby odnaleźć tajemniczą kobietę. Jednak jego droga szybko zmienia się w labirynt pełen osobliwości, w którym nic nie jest takie, jakim się wydaje.
Galeria postaci jak z filmów Davida Lyncha
Na swojej drodze Clay spotyka szereg bohaterów, których nie powstydziłby się scenariusz Davida Lyncha:
-
Policjantów komunikujących się tajemniczym kodem i znajdujących upodobanie w przemocy.
-
Członków sekty, których celem jest wywołanie rewolucji.
-
Ekscentrycznych miłośników teorii spiskowych.
-
Nimfomankę oraz jej córkę o nietypowej, zapadającej w pamięć fizjonomii.
Każde spotkanie jest kolejnym krokiem w głąb dziwnego, zniekształconego świata, w którym logika ustępuje miejsca atmosferze snu i paranoi.
Struktura i atmosfera opowieści
„Niczym aksamitna rękawica odlana z żelaza” pierwotnie ukazywała się w odcinkach w magazynie „Eightball” w latach 1989–1993. Dziesięć rozdziałów zebrano później w jednym tomie, tworząc zwartą, choć celowo fragmentaryczną narrację.
Clowes celowo stosuje techniki, które wywołują u czytelnika dezorientację:
-
Przeskoki między scenami i wątkami bez wyraźnego wprowadzenia.
-
Dialogi, które więcej ukrywają, niż wyjaśniają.
-
Obrazy łączące estetykę komiksu pulp z oniryczną symboliką.
Hołd dla popkultury i obsesji Ameryki
Komiks Clowesa to swoisty list miłosny (choć mroczny i przewrotny) do popkultury lat 50. i 60. Widać tu wpływy kina klasy B, telewizyjnych seriali grozy, komiksów grozy z epoki EC Comics, a także ówczesnych obsesji społecznych – strachu przed kontrolą umysłu, tajnymi spiskami i wynaturzoną seksualnością.
Dzięki temu „Niczym aksamitna rękawica…” jest nie tylko fabularną podróżą bohatera, ale też refleksją nad tym, czym karmiona była zbiorowa wyobraźnia Amerykanów w minionych dekadach.
Warstwa wizualna – Clowes w pełni formy
Rysunki Clowesa w tym komiksie są gęste, szczegółowe i często niepokojące. Kadry potrafią być jednocześnie piękne i odpychające, a kontrast między pozornie „czystą” kreską a treścią kadrów potęguje efekt dziwności.
Każda strona jest starannie skomponowana, a wykorzystanie czerni i bieli dodaje historii klimatu noir. Widać też inspiracje ilustracjami z dawnych magazynów pulp fiction, co idealnie współgra z tematyką opowieści.
Odbiór i znaczenie
Kiedy album ukazał się w całości, został uznany za jedną z najważniejszych współczesnych powieści graficznych. Krytycy podkreślali jego unikalny klimat i zdolność do przenoszenia czytelnika w stan „świadomego koszmaru”. „Entertainment Weekly” porównał komiks do „Małego Nemo w krainie snów” napisanego na nowo przez Samuela Becketta – to trafne porównanie, oddające połączenie surrealizmu, absurdu i egzystencjalnej niepewności.
Dla kogo jest ta książka?
„Niczym aksamitna rękawica odlana z żelaza” to pozycja obowiązkowa dla:
-
Fanów Daniela Clowesa i jego wcześniejszych prac.
-
Czytelników ceniących komiks eksperymentalny.
-
Osób zainteresowanych mroczną stroną popkultury.
-
Miłośników surrealizmu i narracji, które wymykają się logice.
To dzieło, które może być odczytywane na wielu poziomach – jako dziwaczna podróż fabularna, komentarz do kultury masowej czy wręcz gra z samą formą powieści graficznej.
