Wprowadzenie – opowieść o kobiecej sile i dziedzictwie
„Boginie z Žítkovej” to książka, która zdobyła serca czytelników w Czechach i poza ich granicami, stając się jednym z największych literackich fenomenów ostatnich lat. Kateřina Tučková stworzyła powieść, która w niezwykle sugestywny sposób łączy magię, historię i dramat ludzkich losów. To historia o kobietach, które przez stulecia kultywowały wiedzę o ziołach, uzdrawianiu i przepowiadaniu przyszłości, a jednocześnie o walce z prześladowaniami, niesprawiedliwością i własnym przeznaczeniem.
Akcja toczy się w małej wiosce Žítková w Białych Karpatach, na pograniczu Czech i Słowacji – miejscu odciętym od wielkiego świata, ale pełnym niezwykłej energii i duchowej siły. To tam żyły kobiety zwane boginiami, których praktyki wzbudzały respekt, ale i lęk.
Boginie – strażniczki dawnych tradycji
Kim były boginie z Žítkovej? To kobiety, które przez pokolenia przekazywały sobie tajemną wiedzę o leczeniu, magii i rytuałach. Potrafiły uzdrawiać choroby, wróżyć, a nawet wpływać na pogodę. Były mistrzyniami zielarstwa i intuicji, a ich umiejętności budziły zarówno zachwyt, jak i podejrzenia.
Ludzie przychodzili do nich po pomoc, radę, lekarstwo czy ochronę przed złymi mocami. Jednak w czasach politycznych represji i religijnej nieufności boginie stawały się także celem prześladowań. Ich praktyki określano mianem „bogowania” – sztuki łączącej naturę, intuicję i duchowość.
Dora Idesová – bohaterka rozdarta między nauką a dziedzictwem
Główną bohaterką powieści jest Dora Idesová, ostatnia przedstawicielka rodu bogiń. Dora nie chce kontynuować tradycji – zamiast tego wybiera drogę nauki. Studiuje etnografię i postanawia badać fenomen bogiń z perspektywy akademickiej.
Jej życie zmienia się, gdy w archiwach tajnych służb StB odnajduje teczkę swojej ciotki, Surmeny. Dokumenty ujawniają nieznane fakty, które każą Dorze na nowo zdefiniować własną tożsamość i spojrzeć w przeszłość. To, co miało być badaniem naukowym, staje się dla niej osobistą podróżą w głąb rodzinnych tajemnic, bolesnych wspomnień i dziedzictwa, którego nie da się tak łatwo odrzucić.
Historia rozciągnięta na stulecia
„Boginie z Žítkovej” to powieść, która obejmuje niezwykle szeroki zakres historyczny. Autorka prowadzi czytelnika przez czasy siedemnastowiecznych procesów o czary, przez dramaty drugiej wojny światowej, okres stalinowskich prześladowań, aż po lata dziewięćdziesiąte.
Każdy rozdział odsłania inny fragment tej wielowarstwowej historii, ukazując nie tylko losy poszczególnych kobiet, ale także kontekst społeczny i polityczny. Dzięki temu książka staje się nie tylko opowieścią o magii i dziedzictwie, ale także kroniką czeskiej historii widzianej przez pryzmat jednostek.
Magia i realizm – literacki styl Kateřiny Tučkovej
Jednym z największych atutów powieści jest jej styl – łączący dokumentalną precyzję z literacką fikcją. Tučková opiera się na źródłach historycznych, archiwach i badaniach etnograficznych, ale jednocześnie tworzy postacie pełne emocji i barwnych historii.
Magia obecna w książce nie jest baśniową fantazją, lecz elementem tradycji, praktyką zakorzenioną w ludowej kulturze. Dzięki temu całość sprawia wrażenie realistycznej i autentycznej. To właśnie ten balans między faktami a fikcją sprawił, że powieść spotkała się z tak entuzjastycznym przyjęciem.
Nagrody i sukcesy literackie
„Boginie z Žítkovej” stały się jednym z największych bestsellerów literatury czeskiej ostatnich lat. Powieść zdobyła wiele prestiżowych nagród, w tym:
-
Nagrodę Josefa Škvoreckiego,
-
Nagrodę Czytelników Magnesia Litera,
-
Nagrodę Czytelników Česká Kniha,
-
tytuł Czeski Bestseller 2012.
To wyróżnienia, które potwierdzają nie tylko literacką wartość dzieła, ale także jego ogromną popularność wśród czytelników.
Adaptacje i dalsze losy powieści
Sukces książki zaowocował również adaptacjami. Na jej podstawie powstał spektakl „Boginie z Žítkovej”, wystawiany w Teatrze Miejskim w Zlínie. Trwają także przygotowania do ekranizacji, realizowanej w koprodukcji polsko-czeskiej.
To dowód na to, jak uniwersalny i poruszający jest przekaz powieści. Jej bohaterki, ich walka o tożsamość i prawo do własnej tradycji, trafiają do odbiorców niezależnie od kraju i epoki.
Uniwersalne przesłanie – dziedzictwo, którego nie można odrzucić
Centralnym motywem książki jest pytanie o tożsamość i dziedzictwo. Czy można odciąć się od przeszłości? Czy wiedza i tradycja przekazywane przez pokolenia są ciężarem, czy darem?
Dora, próbując uciec od roli bogini, odkrywa, że przeszłość zawsze pozostaje częścią nas. To powieść o tym, że nasze korzenie, choć czasem bolesne, są nieodłącznym elementem naszej tożsamości.
Dlaczego warto przeczytać „Boginie z Žítkovej”?
-
To fascynująca opowieść łącząca historię i magię.
-
Książka ukazuje silne kobiece bohaterki, które walczą o prawo do własnej tożsamości.
-
Powieść zdobyła najważniejsze nagrody literackie w Czechach.
-
Jest to dzieło łączące realizm dokumentalny z fikcją literacką, dzięki czemu czytelnik czuje, że historia bogiń mogła naprawdę się wydarzyć.
-
To także poruszająca refleksja o dziedzictwie i pamięci, która rezonuje we współczesnym świecie.
Podsumowanie
„Boginie z Žítkovej” to książka, która przenosi czytelnika do świata pogranicza magii i historii. Kateřina Tučková stworzyła opowieść niezwykle sugestywną, pełną emocji i pytań o tożsamość, przynależność i siłę tradycji.
To powieść dla wszystkich, którzy cenią literaturę z pogranicza fikcji i dokumentu, interesują się historią Europy Środkowej i lubią historie o kobietach, które nie boją się przeciwstawiać światu. „Boginie z Žítkovej” pozostają jednym z najważniejszych literackich głosów ostatnich lat i są lekturą, która na długo zostaje w pamięci.
