Wojna rosyjsko-japońska 1904-1905. Działania na morzu

W historii wojskowości wojna rosyjsko-japońska lat 1904–1905 zajmuje miejsce szczególne, zarówno ze względów politycznych, jak i militarnych.
Politycznych, gdyż była pierwszym w tej epoce zwycięskim starciem państwa azjatyckiego z mocarstwem europejskim, i to starciem, którego przyczyną nie była obrona własnej suwerenności, lecz ekspansja i walka o nowe strefy wpływów. Ze względów militarnych, ponieważ stanowiła swego rodzaju „wstęp” do wojny światowej, angażując bardzo znaczne siły z obu stron i prowadząc do rozwinięcia działań z rzadko dotąd spotykanym rozmachem.
Militarne aspekty wojny rosyjsko-japońskiej mają szczególne znaczenie w dziedzinie wojen morskich, dla których stanowi ona moment przełomowy, wyznaczając końcową cezurę okresu zwanego popularnie „okresem pary i żelaza”. Zaraz po jej zakończeniu doszło bowiem w budownictwie okrętowym do prawdziwej rewolucji, której skutkiem było powstanie zupełnie nowych klas okrętów i rozwiązań technicznych.
Doświadczenia w niej zdobyte wykazały m.in. słuszność koncepcji budowy pancernika nowej generacji, wyposażonego w jednolitą artylerię głównego kalibru (tzw. all-big-gun battleship). Różnice jakościowe pomiędzy tymi nowymi pancernikami (od nazwy brytyjskiego pierwowzoru potocznie nazywanych „drednotami”) a starymi okazały się na tyle duże, że te drugie szybko przestały się liczyć jako pełnowartościowe okręty bojowe.
Chociaż najwięcej miejsca autor w swej bogato ilustrowanej (ponad 650 zdjęć i ponad 40 map) pracy poświęcił operacjom morskim, jednak tam, gdzie było to niezbędne, starał się je przedstawić na tle prowadzonych równolegle działań lądowych. Obszernie omówił również genezę wojny, jej następstwa oraz aspekt ekonomiczny, dużo miejsca poświęcając opisowi ówczesnych klas okrętów i morskiej sztuce wojennej walczących stron. Istotną rolę pełnią w książce załączniki, szczególnie zaś szczegółowy wykaz flot państw biorących udział w opisywanym konflikcie.
Piotr Oleander urodzony w 1960 r. Absolwent historii (WSP w Krakowie, ob. Uniwersytet Pedagogiczny) i nauk politycznych (UJ). W roku 1995 obronił doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim, natomiast w 2012 na tej samej uczelni uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych z zakresu historii. Uczeń prof. Mariana Zgórniaka. Specjalizuje się w szeroko rozumianej historii wojskowości morskiej okresu „pary i żelaza” (l. 1860–1905/1913) oraz „żagla” (XVI-XVIII w.). Autor licznych publikacji o tematyce wojennomorskiej, m.in. Wojna Francji z Ligą Augsburską 1688–1697. Działania na morzu oraz Wojskowość morska okresu pary i żelaza, 1860–1905. Jest członkiem Komisji Historii Wojen i Wojskowości PAU w Krakowie.